Czym jest przygotowana likwidacja?

Przygotowana likwidacja była instytucją dotychczas nieznaną w Polsce. Została wprowadzona do ustawy Prawo upadłościowe z dniem 1 stycznia 2016r. W systemach anglosaskich znana jest pod pojęciem pre-pack insolvency. Jej stosowanie jest szeroko rozpowszechnione już od wielu lat między innymi w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Przygotowana likwidacja, a „zwykłe” postępowanie

Celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli w jak największym stopniu oraz umożliwienie zachowania przedsiębiorstwa dłużnika. Przygotowana likwidacja odróżnia się od „zwykłej” likwidacji sposobem, w jaki dochodzi do sprzedaży przedsiębiorstwa upadłego (jego zorganizowanej części). Dzięki niemu lepiej zabezpiecza wierzycieli i daje większą szansę na zachowanie działającego biznesu.

W toku typowej upadłości likwidacyjnej to syndyk w wyniku ogłoszenia upadłości przystępuje do likwidacji przedsiębiorstwa dłużnika. W szczególności ma on dążyć do sprzedania przedsiębiorstwa upadłego w całości, o ile jest to możliwe. Taki obowiązek został wyrażony wprost w art. 316 Prawa upadłościowego. Przepis ten uszczegóławia jedną z dyrektyw postępowania upadłościowego (wyrażoną w art. 2 ust. 1) stanowiącą, że o ile przemawiają za tym racjonalne względy, należy dążyć do utrzymania dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika.

Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży

Zasadniczą różnicą w stosunku do „zwykłej” upadłości jest fakt, iż żeby przygotowana likwidacja została przeprowadzona, wnioskodawca musi złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży przedsiębiorstwa. Wniosek taki może być zawarty we wniosku o ogłoszenie upadłości, lub osobno w toku postępowania. W warunkach tych wskazuje się co najmniej podmiot (osobę fizyczną, spółkę) na rzecz którego miałoby zostać sprzedane przedsiębiorstwo oraz cenę. Wyboru osoby nabywcy dokonuję wnioskodawca i nie jest ona w żaden sposób narzucona przez sąd lub przepisy prawa.

Najlepszym rozwiązaniem jest przedłożenie sądowi wraz z wnioskiem projektu umowy, która w przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku miałaby zostać zawarta przez syndyka z potencjalnym nabywcą przedsiębiorstwa. Co istotne, w umowie tej musi zostać wskazana proponowana cena za jaką przedsiębiorstwo miałoby być sprzedane.

Opis i oszacowanie przedsiębiorstwa

Wymogiem przeprowadzenia przygotowanej likwidacji jest uprzednie sporządzenie opisu i oszacowania przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Może go dokonać osoba wpisana na listę biegłych sądowych.

Biegły wykonuje opis i oszacowanie zgodnie ze standardami obowiązującymi rzeczoznawców majątkowych, jak również realizując wymogi stawiane przez samą ustawę (np. art. 319 Pr. U.). Wymagania stawiane przez ustawodawcę w związku ze sporządzeniem opisu i oszacowania są wyjątkowo istotne. To od ustaleń biegłego uzależniona jest cena, za którą może dojść do sprzedaży przedsiębiorstwa.

Zgodnie z ustawą, sąd uwzględni wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży co do zasady tylko w sytuacji, w której cena zaoferowana przez potencjalnego nabywcę przedsiębiorstwa jest wyższa niż kwota możliwa do uzyskania w postępowaniu upadłościowym przy likwidacji na zasadach ogólnych (np. w trybie upadłości likwidacyjnej), pomniejszona o koszty postępowania.

Cena sprzedaży

Przygotowana likwidacja jest korzystna ze względu na relatywnie niskie koszty, w porównaniu z postępowaniem w trybie upadłości likwidacyjnej i układowej. Mniejsze koszty oznaczają możliwość zaspokojenia wierzycieli w większym stopniu.

Cena sprzedaży przedsiębiorstwa jest wynikiem negocjacji pomiędzy osobą uprawnioną do złożenia wniosku, a podmiotem zainteresowanym zakupem przedsiębiorstwa. Nie istnieje podczas takich negocjacji wymóg udziału syndyka czy też innej osoby. Jest to logiczną konsekwencją faktu, iż negocjacje mogą, a nawet powinny być, przeprowadzone jeszcze przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. W większości przypadków (choć nie jest to regułą) osobą prowadzącą negocjacje będzie sam dłużnik.

W wyjątkowych okolicznościach sąd zatwierdzi warunki sprzedaży, gdy cena w nich proponowana nie jest wyższa od kwoty wskazanej w opisie. Taka sytuacja zachodzi, gdy cena jest zbliżona do kwoty możliwej do uzyskania w „zwykłym” postępowaniu upadłościowym. Jednakże w takiej sytuacji koniecznym jest wystąpienie co najmniej jednej z dwóch okoliczności faktycznych:

• Ważnego interesu społecznego, lub
• możliwości zachowania w ten sposób przedsiębiorstwa dłużnika.

Odrębną regulację ustawodawca przewidział dla osób w szczególny sposób związanych z upadłym (lub członkami jego organów, wspólnikami itp.). Osobami w szczególny sposób związanymi są:

• małżonkowie,
• krewni lub powinowaci w linii prostej,
• krewni lub powinowaci w linii bocznej do drugiego stopnia włącznie,
• osoby pozostające z upadłym w faktycznym związku, prowadzące z nim wspólnie gospodarstwo domowe (np. konkubina), albo przysposobieni lub przysposabiający.

W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa tym osobom, cena nie może być niższa niż cena oszacowania, określona w opisie i oszacowaniu przedsiębiorstwa.

Wydanie przedsiębiorstwa z dniem ogłoszenia upadłości

Prawo upadłościowe przewiduje również możliwość przyspieszenia procesu wydania nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Pod warunkiem spełnienia przez nabywcę określonych wymogów wydanie przedsiębiorstwa może nastąpić już z dniem ogłoszenia upadłości w ramach przygotowanej likwidacji (o ile wniosek zostanie uwzględniony). Przede wszystkim, nabywca musi wpłacić na rachunek depozytowy sądu kwotę odpowiadającą cenie wskazanej we wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży, a do samego wniosku dołączyć potwierdzenie zrealizowania płatności.

Rozpatrzenie wniosku

Po zbadaniu okoliczności danej sprawy i rozpatrzeniu wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży, sąd uwzględnia go bądź też oddala jako niezasadny w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Następnie dochodzi do ogłoszenia wniosku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (zmiana właściwego Rejestru z dniem 1 lutego 2018 r.).

W postanowieniu uwzględniającym wniosek sąd zatwierdza warunki sprzedaży zawierające co najmniej cenę oraz nabywcę przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Sąd może również odwołać się do projektu umowy przedstawionego przez wnioskodawcę. Na postanowienie oddalające wniosek zażalenie służy jedynie wnioskodawcy. Natomiast na postanowienie uwzględniające wniosek – każdemu z wierzycieli.

Do podpisania umowy sprzedaży z nabywcą wskazanym w warunkach sprzedaży określonych w postanowieniu zobowiązany jest syndyk w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia, chyba że warunki sprzedaży przewidywały inny termin.

Przygotowana likwidacja w Polsce

Przygotowana likwidacja jest nową instytucją w polskim prawie upadłościowym. Jej potencjał nie został jeszcze w sposób dostateczny wykorzystany. Jej zaletami są z pewnością szybkość postępowania, jak również możliwość wyboru przez dłużnika inwestora, który nabędzie jego przedsiębiorstwo.

Z raportu Fundacji Court Watch Polska sporządzonym na początku 2017 r. wynika, że w całym 2016 r. wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży złożono w 29 postępowaniach upadłościowych, co świadczy o stosunkowo dużym zainteresowaniu tą instytucją. Do chwili opublikowania raportu rozstrzygnięto 20 wniosków z czego tylko 1 negatywnie. Świadczy to o przychylności jaką cieszy się przygotowana likwidacja w środowisku sędziów i zwiastuje jej dużą popularność.

Fot. CafeCredit.com, lic. CC BY 2.0